T24 Haber Merkezi
Prof. Dr. İlber Ortaylı, Nobel ödüllü Profesör Daron Acemoğlu’na yönelik tenkitlerde bulundu. Ortaylı, Acemoğlu’nun “Arapların Osmanlı devrinde iktisadi gelişimi” ve “Macaristan” üzerine Oksijen gazetesindeki geçmiş yıllarda kaleme aldığı yazılarını gündeme getirerek kimi tenkitler yöneltti.
“Acemoğlu’nun yorumları yerleşkedeki Arap entelektüellerinden esinlenerek kaleme aldığı açık”
Acemoğlu’nun Arapların Osmanlı devrinde iktisadi gelişimi üzerinde Oksijen gazetesinde yazısı ile ilgili “Maalesef boştu” diyen Ortaylı, şunları kaydetti:
“Anglosakson tarihçiler ortasında ve özellikle İsrail’de 19. yüzyıl Arap ülkeleri üzerine yazılan kitaplar rafları doldurur ve önemli araştırmalardır. Bu husustaki Acemoğlu’nun yorumları yerleşkedeki Arap entelektüellerinden esinlenerek kaleme aldığı açıktır. Daron Bey’in oradaki tabirine nazaran bir gelişme görülmemiş, lakin tarihi izleyen mesela Britanyalı parlamento üyesi muasır Mark Sykes dahi diğer şeyler söylüyor (The Caliphs’ Last Heritage: A Short History of the Turkish Empire isimli eser).”
“Densizlik”
Ortaylı, Acemoğlu’nun tekrar Oksijen’deki Macaristan üzerine kaleme aldığı yazısıyla ilgilide şu değerlendirmelerde bulundu:
“’Macaristan demokrat değilmiş, Avrupa Birliği’nden atılmalıymış.’ Bu sözleri söyleyen, Amerikalı olsa da MIT’de profesör olsa da şarktan gelen bir delikanlıdır. Avrupa tarihini ne kadar etüt ettiğini bilmiyorum. Macaristan Avrupa Birliği’nden atılırsa o Avrupa Birliği neye fayda. Herhâlde Romanya ve Bulgaristan’la devam edecek bir topluluk değildir. Bu üzere tabirleri akşam kahve konuşmalarında yapabilirsiniz. O tarihte Nobel almamıştı lakin tekrar saygın bir kurumun, saygın bir hocasıydı. Bunları açıkça yazıp söylemek densizliktir. Maalesef birtakım durumlar kimi telaffuz biçimlerini dengelemek ve sınırlamayı gerektirir.
“O kitabın etkisi altında kaldığını iddia ediyorum”
Ortaylı, Prof. Dr. Daron Acemoğlu’nun gazeteci Fatih Altaylı’nın YouTube kanalında tartışma yaratan Mustafa Kemal Atatürk tenkitleriyle ilgili de değerlendirmelerde bulundu. Acemoğlu’nun Atatürk’ün gücü merkezileştirme uğraşı içine girdiğine ilişkin sözleri teki çekmişti. “Atatürk periyodu üzerinde yazan insanların Batı’daki bu tip telaffuzlara kaynaklık eden Erich Jan Zürcher yorumundan etkilendiği görülür. O kitabı herhâlde okumuş olmalı ve etki altında kaldığını zannediyorum” diyen Ortaylı, şunları kaydetti:
“Zürcher kaynak kullanılmak bakımından çok özürlü bir müelliftir. Sonlu kaynak yorumcusu ve nakilcisidir. Öbür bir şeyi de pek okuduğunu düşünemiyorum. İlla Avrupa kaynağı arıyorsa cumhuriyet devri için Bernard Lewis’ten başlar ve Andrew Mango ile devam edersiniz. Haydi Standford Shaw’u beğenmiyorsunuz Paraşkev Paruşev’e kadar devam edersiniz.
“Aldığı bilim ödülünün durumunu düşünerek daha oturaklı değerlendirmeler yapması tavsiye edilir”
İnsanların tarihteki kimi zamanlarla hoşnut olmayan anıları olabilir. Şunu söylemek istiyorum; bu türlü anılar bir imparatorluğun mirasçıları olarak Türk toplumunda şu yahut bu kümeye mahsus ızdıraplar değildir. Rumeli’den göçenimizin başka travmaları vardır, Kafkasya göçlerinden gelenlerin farklı, Rusya yerinden gelenlerin öteki, Arap ülkelerinden gelenler hakeza. Bir ülkenin tarihi ne kadar kalabalık ve ne kadar yaygınsa ki bu Birinci Dünya Savaşı’na kadar devam eden büyük imparatorluklarından biridir, hakkında karar vermek de biraz okumayı ve düşünmeyi gerektirir. Bana nazaran Daron Acemoğlu bir iktisat mükafatını üçe bölerek verilecek biri değil, demek orada da kendisine hafif bir haksızlık yapılmış. Bunu da düşünerek, göz önüne alarak söylüyorum. Aldığı bilim ödülünün durumunu düşünerek daha oturaklı değerlendirmeler yapması tavsiye edilir.”
Yazının tamamını okumak için .